น้ำท่วมภาคใต้ ความเสี่ยงจัดการภัยพิบัติ ในพื้นที่ความขัดแย้ง

"เราคัดเลือกตัวแทนพื้นที่ละ 15 คน ไปฝึกปฐมพยาบาล ฝึกขับเรือ ซึ่งการขับเรือไม่ว่าจะผู้หญิงหรือผู้ชายต้องฝึกหมด ฝึกการเอาตัวรอดในน้ำ ลอยคอในทะเล ใส่เสื้อชูชีพให้เป็น ฝึกใช้เงื่อน และฝึกเรื่องต่าง ๆ"

"ทำให้ในช่วงที่ผ่านมาเราโชคดีที่มีการเตรียมการไว้ และยังได้รับการอนุเคราะห์เรือจากเครือข่ายฯ ให้ลงยืมไว้ประจำในบางพื้นที่ แล้วก็ได้เสื้อชูชีพจากมูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทย มากระจายใน 6 พื้นที่ รวมถึงความช่วยเหลืออื่น ๆ เท่าที่จะเตรียมพร้อมได้"

จากการคาดการณ์ เตรียมพร้อม และฝึกปรือเบื้องต้น ดร.อลิสา กล่าวว่า มวลน้ำมาหลังจากที่พวกเรานำเรือมาเตรียมไว้วันนึง ชาวบ้านจึงสามารถนำเรือออกไปเตือนและช่วยเหลือกันได้ ซึ่งจุดนี้น่าจะเป็นโมเดลตัวอย่างในการจัดการภัยพิบัติ สำหรับพื้นที่และชุมชนอื่นต่อไป

ความขัดแย้งในพื้นที่ ข้อจำกัดที่ต้องเร่งหาแนวทางแก้ไข :

ผศ.ดร.อลิสา กล่าวว่า การจัดการภัยพิบัติในพื้นที่ชุมชน 3 จังหวัดชายแดนใต้ จะมีความแตกต่างจากพื้นที่อื่น เพราะเราอยู่ในพื้นที่บริบทที่มีสถานการณ์ความไม่สงบมากว่า 20 ปี ทำให้หน่วยงานหรือนักข่าวไม่ได้ลงพื้นที่เท่าไรนัก หากมาก็มักอยู่ในตัวเมือง ส่งผลให้ในพื้นที่ห่างไกลหรือพื้นที่สีแดง จะเข้าถึงความช่วยเหลือยากมาก ยิ่งเป็นช่วงสถานการณ์น้ำท่วม น้ำเชี่ยว แบบนี้ ยิ่งทำให้พื้นที่ต่าง ๆ ถูกตัดขาดอย่างสิ้นเชิงจากหน่วยงานภายนอก

"ถ้าเป็นระดับ อบต. อาจารย์คิดว่าน่าจะมีการทำงานร่วมกันในลักษณะเป็นตัวกลางประสานกับชุมชนและภาครัฐ เพราะงบประมาณที่ลงมา อบต. จะดูแลอยู่แล้ว แต่ที่ผ่านมาอาจไม่ได้เตรียมความพร้อม ในลักษณะการฝึกซ้อมยามเกิดภัยพิบัติรุนแรงเท่าไรนัก จุดนี้มีความคิดเห็นว่าอาจจะต้องมีการฝึกใช้หลักสูตรของ จ.ท.โกเมศร์ มาลองใช้ให้มากขึ้น"

"ในส่วนของภาครัฐมีการรับทราบข้อมูลต่าง ๆ อยู่แล้ว แต่อาจเป็นเพราะช่องว่างของการสื่อสารในสถานการณ์ภัยพิบัติ ซึ่งควรมีวอร์แดงหรือวิทยุส่วนกลาง ที่ใช้ในการประสานงานกันทั้งหมด ไม่ว่าจะจากหน่วยงานข้างนอกหรือในพื้นที่เอง"

อย่างไรก็ตาม ในการประสานงานนี้ ผศ.ดร.อลิสา มองว่า "มีข้อจำกัดอยู่" เนื่องจากชาวบ้านยังเข้าไม่ถึง โดยเฉพาะตัววิทยุสื่อสารในพื้นที่ "อย่างที่บอกว่าเราอยู่ในพื้นที่ที่มีความขัดแย้ง การใช้หรือฝึกใช้วิทยุสื่อสาร อาจถูกมองว่าเป็นภัยอันตรายต่อความมั่นคง หรือทักษะบางทักษะอาจจะมีข้อจำกัดที่ไม่ได้อย่างพอสมควร"

"ภาครัฐสามารถช่วยได้โดยการให้ทักษะ หรือจัดทำหลักสูตรอบรมพัฒนา พยายามให้ชุมชนหรือชาวบ้านที่เป็นชาวบ้านจริง ๆ ได้มีส่วนร่วมในการวางแผนการจัดการภัยพิบัติ ตั้งแต่ระดับนโยบาย รวมถึงในส่วนของกลางก็ต้องเตรียมความพร้อมในการป้องกันภัยพิบัติ"

"เมื่อพูดถึง 3 จังหวัดชายแดนใต้ อย่างที่บอกว่าเราอยู่ในพื้นที่พิเศษที่อยู่กับความขัดแย้งสูงมานาน หน่วยงานในบางพื้นที่อาจทำงานไม่เข้าขากัน จนส่งผลกระทบต่อชาวบ้าน ดังนั้น คิดว่ามีความจำเป็นที่รัฐต้องออกแบบเครื่องมือ ที่มีการทำงานที่ละเอียดอ่อน และเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่"

"ทางเรามีเครือข่ายผู้หญิงกับการจัดการภัยพิบัติจังหวัดชายแดนใต้ เราเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยที่พอมีความรู้อยู่ในระดับหนึ่งเกี่ยวกับการจัดการภัยพิบัติ มีเครือข่ายสภาประชาสังคมชายแดนใต้ รวมไปถึงเป็นเครือข่ายกับผู้ใหญ่โกเมศร์ พวกเรายินดีที่จะช่วยขยายพื้นที่การเรียนรู้ให้พื้นที่อื่น หากรัฐสนใจที่จะทำงานด้วยกันเราก็ยินดี เพื่อให้ชุมชนมีการเตรียมตัวที่พร้อมและดีมากขึ้น"

***********

ขอบคุณภาพจาก : "เครือข่ายการจัดการภัยพิบัติ จังหวัดนครศรีธรรมราช" และ "เครือข่ายผู้หญิงกับภัยพิบัติ จังหวัดชายแดนใต้"